Aanleiding
Het meest recente landelijke nalevingsonderzoek laat zien dat verbetering van de naleving van de leeftijdsgrens bij de verkoop van alcohol noodzakelijk is. In 2018 was het gewogen totale nalevingscijfer voor alcohol voor alle verkoopcategorieën (excl. thuisbezorg-kanalen) 37.7 procent. 

De naleving van de wettelijk vastgestelde leeftijdsgrens door verstrekkers is een belangrijk onderdeel van verantwoorde verstrekking. In het Nationaal Preventieakkoord is afgesproken dat de naleving in 2030 op 100 procent moet liggen. Hoewel er de afgelopen jaren sprake is van een stijging van het nalevingsniveau van de leeftijdsgrens over de hele linie, is het bij een aantal sectoren lastig om de (collectieve) naleving op een fors hoger niveau te krijgen.

De nadruk ligt nu vaak op de naleving van puur de leeftijdsgrens. De verstrekkers en de VNG hebben daarom gezamenlijk vastgesteld dat er voor de verantwoorde verstrekking van alcohol ook meer aandacht moet komen voor het tegengaan van dronkenschap bij de verstrekking van alcohol ter plaatse. 

In het Nationaal Preventieakkoord zijn een vijftal aandachtsgebieden vastgesteld om problematisch alcoholgebruik terug te dringen. Eén van die aandachtsgebieden is de naleving en handhaving van de leeftijdsgrens en dronkenschap. Gemeenten kunnen de naleving door verstrekkers sterk bevorderen met consequente handhaving. De ontwikkeling van een handreiking DHW, welke dient als handvat voor gemeenten om handhaving effectief in te kunnen richten, is daarom een actie uit het Nationaal Preventieakkoord. Deze handreiking ontwikkelde Bureau Objectief in opdracht van het Ministerie van Volkgezondheid Welzijn en Sport. Breuer & Intraval heeft hierbij ondersteuning geboden.

Interventie
Veel verschillende personen en partijen hebben een bijdrage geleverd aan de handreiking. Allereerst is er een uitvoerig onderzoek onder Nederlandse gemeenten uitgevoerd. Iedere gemeente is aangemoedigd input te leveren via een online vragenlijst. Meer dan 70 gemeenten hebben hierbij hun kennis en ervaring gedeeld.

Daarnaast is er een begeleidingsgroep samengesteld. Deze begeleidingsgroep bestond uit: een selectie van Nederlandse gemeenten, VWS, VNG, NVDI, Trimbos-instituut, Politie en GGD/GHOR. Bij hen zijn telefonische interviews afgenomen. Er hebben drie bijeenkomsten plaatsgevonden, waarin de begeleidingsgroep kennis, ervaring en behoeften heeft gedeeld.

In een afsluitende feedbackbijeenkomst zijn de hoofdlijnen van de handreiking besproken met de begeleidingsgroep en was er mogelijkheid feedback te geven. CBL, KHN, VDN, NOC*NSF en STAP hebben ook een uitnodiging ontvangen voor deze bijeenkomst.

Tijdens de studiedag Alcoholtoezicht van het Trimbos-instituut in oktober 2019 en de Juridische Tweedaagse van de VNG in november 2019 zijn er sessies gewijd aan de handreiking. Bij elke sessie hebben ongeveer 30 aanwezigen hun ideeën en ervaringen gedeeld.

Alle input uit hiervoor genoemde inventarisaties heeft de basis gevormd voor de handreiking. Uiteraard is deze informatie ook aangevuld met reeds beschikbare documenten. Daarnaast heeft een adviescommissie – bestaande uit experts uit het veld – kritisch meegekeken en meegewerkt aan de handreiking.

Resultaat
De handreiking is vormgegeven in een dynamische omgeving. In samenwerking met het Trimbos-instituut zal bij nieuwe ontwikkelingen en het beschikbaar komen van meer informatie wordt de handreiking aangepast en bijgewerkt. In 2020 wordt een pilot opgezet, waarbij gemeenten begeleid worden om vorm te geven aan hun handhaving met behulp van deze handreiking. De ervaringen worden gedeeld met andere gemeenten.